Jak postępować z ciałem po śmierci? Najważniejsze informacje

Sposób postępowania z ciałem po śmierci jest uzależniony od miejsca zgonu i towarzyszących mu okoliczności. W jaki sposób należy zająć się zwłokami? O czym pamiętać? Przedstawiamy najważniejsze informacje oraz obowiązujące przepisy i normy.

Jak postępować z ciałem po śmierci w szpitalu?

 Jeżeli śmierć nastąpiła w szpitalu, zasady postępowania z ciałem określa ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 roku o działalności leczniczej (Dz.U. 2011 nr 112 poz. 654). Wskazuje ona, że podmiot leczniczy musi należycie przygotować zwłoki przed ich wydaniem osobie lub instytucji, która jest uprawniona do ich pochowania. W tym celu należy je umyć i okryć, zachowując należną osobie zmarłej godność.

Co więcej, podmiot leczniczy jest zobowiązany do nieodpłatnego przechowywania ciała, jednak nie dłużej niż 72 godziny, licząc od momentu, w którym nastąpił zgon. W określonych przypadkach czas ten może ulec wydłużeniu, np. jeśli w związku ze śmiercią pacjenta wszczęte zostanie dochodzenie, a prokurator nie zezwoli na pochowanie zwłok.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 kwietnia 2012 roku w sprawie postępowania podmiotu leczniczego […] ze zwłokami pacjenta w przypadku jego śmierci (Dz.U. 2012 poz. 420) ciało należy przewieźć do chłodni nie wcześniej niż po upływie dwóch godzin od czasu zgonu, który został wskazany w dokumentacji medycznej. W międzyczasie trzeba je przechowywać w pomieszczeniu, które zostało specjalnie przeznaczone do tego celu, a w razie jego braku – w innym miejscu, jednak pamiętając o zachowaniu godności należnej osobie zmarłej.

Jak postępować z ciałem po śmierci w domu lub mieszkaniu?

 Jeżeli śmierć nastąpiła w domu lub mieszkaniu, podstawowe kwestie związane ze sposobem postępowania z ciałem reguluje Ustawa z dnia 31 stycznia 1959 roku o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz.U. 1959 nr 11 poz. 62). Wskazuje ona, że zwłoki należy usunąć z domu lub mieszkania najpóźniej po upływie 72 godzin od momentu zgonu. Jeżeli po tym terminie nie ma możliwości pochowania zmarłej osoby, jej ciało powinno zostać złożone w chłodni lub kostnicy domu pogrzebowego aż do czasu pogrzebu.

Jak wskazuje rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2001 roku w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi  (Dz.U. 2021 poz. 1910), ciało zmarłego należy niezwłocznie po zgonie umieścić w możliwie chłodnym miejscu i zabezpieczyć przed możliwością uszkodzenia. Z tego względu rodziny najczęściej decydują się na skorzystanie z usług profesjonalnych zakładów pogrzebowych, które odbierają zwłoki i przewożą je do specjalistycznej chłodni, która zapewnia wymaganą prawnie stałą temperaturę przechowywania zwłok – nie wyższą niż 4 st. Celsjusza.

Pracownicy zakładu pogrzebowego wykonują też szereg innych czynności, które pozwalają odpowiednio przygotować ciało zmarłej osoby do pochówku. Obejmują one takie działania jak m.in.:

• umycie zwłok,
• wykonanie zabiegów kosmetycznych, np. ogolenie zarostu lub regulacja brwi,
• wykonanie makijażu, który maskuje pośmiertne niedoskonałości,
• założenie wybranego przez rodzinę stroju,
• ułożenie fryzury i założenie biżuterii.

W ramach swoich usług zakład pogrzebowy dezynfekuje ciało i wprowadza do niego specjalny preparat odkażająco-konserwujący. Hamuje on rozwój bakterii, a tym samym przeciwdziała dalszemu rozkładowi zwłok. Jeśli śmierć nastąpiła w szpitalu, pracownicy zakładu pogrzebowego odbiorą ciało, następnie odpowiednio przygotują je do ceremonii pogrzebowej, a w razie potrzeby przechowają ją w specjalnej chłodni aż do momentu pochówku.

Niezależnie od tego, czy śmierć nastąpiła w szpitalu czy też domu lub mieszkaniu, ciało zmarłej osoby musi być traktowane z godnością i należytym szacunkiem. Odpowiednio wybrany zakład pogrzebowy zajmie się zwłokami we właściwy sposób. Ułatwi to rodzinie ostatnie pożegnanie i pozwoli skupić się na innych kwestiach związanych z organizacją ceremonii pogrzebowej, a także przeżywaniu z bliskimi trudnych emocji towarzyszących śmierci.